W cyfrowym świecie coraz częściej dane mogące wskazywać na konkretną osobę fizyczną przybierają formę adresów mailowych, nick’ów czy też ciągu cyfr. Oznacza to jednak, że identyfikacja jednostki zostaje poprzedzona koniecznością uzyskania szczegółowych danych od podmiotów administrujących. Z tej możliwości korzystają m.in. organy ścigania bowiem często zdarza się, że nieświadomy możliwości nowoczesnych technologii sprawca przestępstwa pozostawia po sobie ślad w postaci np. numeru telefonu. Podobna sytuacja ma miejsce również w postępowaniach administracyjnych, w których często organ posiada wyłącznie powyższą informację. Jednak czy w świetle obowiązujących przepisów prawa organ administracji publicznej może zwrócić się do operatora telefonii komórkowej z prośbą o udostępnienie imienia i nazwiska właściciela numeru telefonu?
Czym jest numer telefonu?
Aby odpowiedzieć na postawione pytanie, w pierwszej kolejności należy przedstawić charakter prawny numeru telefonu. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych[1], w związku z art. 159 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne[2], numer telefonu jest daną osobową objętą tajemnicą telekomunikacyjną bowiem umożliwia identyfikację osoby fizycznej. Potwierdzeniem przedstawionego stanowiska jest pogląd reprezentowany przez GIODO (poprzednik Urzędu Ochrony Danych Osobowych), który w uzasadnieniach swoich decyzji wskazywał na konieczność podejmowania środków ochronnych danych osobowych jakimi są numery telefonów.[3] Podobne stanowisko przedstawia również judykatura.[4] Wobec powyższego, na potrzebę dalszej analizy przyjąć należy, że numer telefonu jest daną osobową o charakterze wrażliwym.
Kiedy i komu należy udostępnić dane?
W dalszej kolejności zwrócić należy uwagę na art. 180d u.p.t. Ustawodawca nałożył na przedsiębiorców telekomunikacyjnych (w tym operatorów telefonii komórkowej) obowiązek zapewnienia warunków dostępu, utrwalania oraz udostępniania uprawnionym podmiotom, a także sądowi i prokuratorowi na własny koszt, przetwarzanych przez siebie danych, związanych ze świadczoną usługą telekomunikacyjną, na zasadach i przy zachowaniu procedur określonych w przepisach odrębnych. Redakcja powyższego przepisu wskazuje, że w pierwszej kolejności dostęp do danych telekomunikacyjnych posiadać będzie prokuratura oraz sądy, natomiast inne uprawnione podmioty muszą posiadać uprawnienie wynikające wyłączenie z przepisów odrębnych.[5]
W tym miejscu wskazać należy, że na gruncie obowiązujących przepisów prawa, dostęp do danych telekomunikacyjnych dodatkowo posiadają:
- Policja,
- Straż Graniczna,
- Żandarmeria Wojskowa,
- Służba Kontrwywiadu Wojskowego,
- Centralne Biuro Antykorupcyjne,
- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
- Wywiad skarbowy.
W świetle przedstawionej wykładni należy stwierdzić, że żaden z przepisów o charakterze szczególnym nie przewiduje możliwości udzielenia danych telekomunikacyjnych organom administracji publicznej. Tytułem uzupełnienia warto wskazać, że uzyskanie danych telekomunikacyjnych jest uzależnione również od celu, w którym mają zostać one wykorzystane. Na ten fakt zwrócił uwagę w orzeczeniu z 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Stwierdził on bowiem, że dane telekomunikacyjne są elementem prawa do prywatności obywateli, który może zostać udostępniony wyłącznie w przypadku wykrywania sprawców przestępstw przez organy ścigania. Wobec powyższego dostęp do danych telekomunikacyjnych ograniczony jest zarówno przedmiotowo (w sprawach dotyczących przestępstw) jak i podmiotowo (organy ścigania). W tym kontekście należy interpretować np. przepis z art. 20c ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji[6], w którym ustawodawca umożliwił Policji uzyskiwanie i przetwarzanie danych telekomunikacyjnych wyłącznie w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw, przestępstw skarbowych (…)
Wniosek
Podsumowując, wskazać należy, że żaden z organów administracji publicznej nie został mocą ustaw szczególnych uprawniony do uzyskiwania danych telekomunikacyjnych, ani tym bardziej nie jest definiowany jako organ ścigania. Ponadto, udostępnienie tego rodzaju danych następuje wyłącznie w sprawach dotyczących przestępstw, a zatem postępowania administracyjne dotyczące np. porzucenia odpadów na nieruchomości gminnej nie może stanowić podstawy żądania udostępnienia danych telekomunikacyjnych.
apl.radc. Jakub Bryła
e-mail: jakub.bryla@pwkp.pl
[1] Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych, tekst jedn. Dz. U. 2019 r. poz. 1781.
[2] Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne, tekst jedn. Dz. U. 2019 r. poz. 2460, dalej: u.p.t.
[3] np. Decyzja GIODO z dnia 22 stycznia 2008 r. nr 1520/08/08,
[4] np. Wojewódzkie Sądy Administracyjne np. Wyrok WSA w Krakwie z dnia 11 października 2013 r. (sygn. II SA/Kr 682/13).
[5] A. Krasuski [w:] Prawo telekomunikacyjne. Komentarz, wyd. IV, Warszawa 2015, art. 180(d).
[6] Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, tekst jedn. Dz. U. 2020 r. poz. 360.