Wszystkie jednostki samorządu terytorialnego tworzą w budżetach obowiązkową rezerwę celową na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego.
Czy w związku z epidemią rezerwa ta może zostać uruchomiona na zakup maseczek ochronnych dla służb i mieszańców gminy oraz wyposażenia lub sprzętu medycznego, który zostanie przekazany do używania szpitalom i innym instytucjom?
Ochrona zdrowia i bezpieczeństwo obywateli stanowią sprawy z zakresu zadań własnych gminy (art. 7 ust. 1 pkt 5 i pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym). Zadania te gmina ma obowiązek realizować zarówno w trybie „zwykłym” – na co dzień, jak i w sytuacji nadzwyczajnej, jaką jest stan epidemii. W takim przypadku oprócz standardowych form działania, istnieje potrzeba wdrożenia środków nadzwyczajnych, przewidzianych w obowiązujących przepisach. Przepisami takimi są m.in. regulacje związane z zarządzaniem kryzysowym.
Sytuacją kryzysową, zgodnie z art. 3 pkt 1 tej ustawy jest sytuacja wpływająca negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska, wywołująca znaczne ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił i środków.
Epidemia stanowi sytuację kryzysową. Wynika to również wprost z tytułu ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Z przepisów ustawy o zarządzaniu kryzysowym wynika, że do organów wykonawczych należy m.in. reagowanie na zagrożenia na terenie gminy oraz usuwanie skutków tych zagrożeń, przy czym: Finansowanie wykonywania zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego na poziomie gminnym, powiatowym i wojewódzkim planuje się w ramach budżetów odpowiednio gmin, powiatów i samorządów województw.
Nie powinno ulegać wątpliwości, że zakup masek ochronnych, a następnie ich przydzielanie odpowiednim jednostkom, instytucjom, służbom, a także rozdawanie mieszkańcom, czy zakup sprzętu medycznego dla szpitali (tomograf, respirator, itp.) stanowi właściwą reakcję wójta/ burmistrza/ prezydenta miasta na zagrożenie i ma na celu zapobieganie i usuwanie skutków tego zagrożenia.
Przytoczone wyżej przepisy stanowią podstawę prawną do wykorzystania rezerwy kryzysowej. Należy jednak zwrócić uwagę na to, czy rezerwa ta w budżecie danej jednostki ma charakter majątkowy, czy bieżący, co wpływa na możliwości jej wykorzystania na konkretne wydatki, które powinny być zbieżne z charakterem rezerwy (np. rezerwa „majątkowa” na zakup urządzeń, a rezerwa „bieżąca” na zakup maseczek, testów, środków dezynfekujących, itp.).
r.pr. Rafał Wróbel
e-mail: rafal.wrobel@pwkp.pl