Pełnienie funkcji zarządcy sukcesyjnego wiąże się z szeregiem obowiązków związanych z przedłużeniem działalności przedsiębiorstwa po śmierci przedsiębiorcy. W cz. I wpisu o zarządzie sukcesyjnym, szczególna uwaga została skupiona na zezwoleniach wydawanych sklepom oraz szeroko rozumianej gastronomii (restauracje, bary) w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych. Terminy wyznaczone do podjęcia czynności związanych z przedsiębiorstwem, w szczególności, trzymiesięczny termin od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego na złożenie do właściwego organu administracji publicznej wniosku o potwierdzenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych[1], mogą wydawać się stosunkowo krótkie. Zarządcy sukcesyjni, niemający doświadczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, stoją przed dużym wyzwaniem przejęcia przedsiębiorstwa do samodzielnego zarządzenia, w tym podejmowania stosownych działań z zachowaniem terminów przewidzianych przepisami prawa. Wybór zarządcy sukcesyjnego dokonywany jest niejednokrotnie w oparciu o zaufanie do konkretnej osoby czy więzi rodzinnie, niż faktyczne kwalifikacje zawodowe przydatne do pełnienia tej funkcji. Po upływie trzymiesięcznego terminu na potwierdzenie decyzji zezwalających na sprzedaż napojów alkoholowych, wydana decyzja wygasa z mocy prawa, a zarządca sukcesyjny nie może złożyć wniosku o jego przywrócenie, niezależnie od tego, co było przyczyną tego uchybienia. Zarządca sukcesyjny może złożyć ponowny wniosek o wszczęcie procedury formalnoprawnej, co wiąże się z poniesieniem opłaty za korzystanie z zezwoleń.
W jakiej formie wniosek o potwierdzenie decyzji zezwalających na sprzedaż napojów alkoholowych może zostać złożony?
Postępowanie administracyjne w sprawie potwierdzenia decyzji zezwalających na sprzedaż alkoholu jest wszczynane wyłącznie na żądanie (wniosek) osoby uprawnionej. Wniosek powinien zostać skierowany do organu administracji publicznej, który wydał decyzję w tym zakresie. Przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym nie wskazują wprost formy, w jakiej wniosek winien być wniesiony. Dopuszczalne sposoby wnoszenia żądania w celu wszczęcia postępowania administracyjnego określa przepis art. 63 ust. 1 k.p.a.[2] Przepis ten wyraźnie przewiduje, że żądania mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu, a także za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej. Postępowanie w sprawie potwierdzenia decyzji zezwalających na sprzedaż alkoholu nie może być wszczęte, jeżeli stosowny wniosek o wszczęcie postępowania nie został złożony w jeden ze wskazanych powyżej sposobów. Wszczęcie postępowania bez wniosku strony stanowi rażące naruszenie zasady skargowości.
Zarządca sukcesyjny w obliczu „przesadnego formalizmu” organu?
Zgodnie z zasadą informowania stron, organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Nakaz informacyjny nie może mieć charakteru absolutnego. Organ administracji nie jest podmiotem zobowiązanym do świadczenia pomocy prawnej i wskazywania stronie strategii procesowej. W związku z tym zgłoszenie organowi, który wydał decyzję administracyjną związaną z przedsiębiorstwem, faktu ustanowienia zarządcy sukcesyjnego nie obliguje tego organu do podejmowania za stronę dalszych działań związanych z kontynuacją bytu przedsiębiorstwa. Organ nie ma uprawnienia do wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie potwierdzenia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowym, bez złożenia przez zarządcę sukcesyjnego wniosku zgodnie z art. 37 i 38 ustawy o zarządzie sukcesyjnym w sposób przewidziany w art. 63 ust. 1 k.p.a.
Warunki i zasady przejęcia zezwoleń wydanych wobec przedsiębiorcy są szczegółowo opisane w ustawie. Zarządca sukcesyjny jest zobowiązany przestrzegać określonych w nich regulacji, jeśli zamierza legalnie kontynuować prowadzenie przedsiębiorstwa na dotychczasowych zasadach. Przesadny formalizm ze strony organu mógłby doprowadzić do wygaśnięcia zezwoleń i innych decyzji administracyjnych związanych z przedsiębiorstwem. W związku z tym, w sytuacjach budzących wątpliwości, gdy z przedstawionego przez stronę żądania nie wynika wyraźnie, co miałoby być przedmiotem prowadzonego postępowania, organ powinien wezwać stronę do jego sprecyzowania. Idąc dalej, można przychylić się do stanowiska, że złożenie przez zarządcę sukcesyjnego ustnego oświadczenia o zamiarze kontynuowania działalności na dotychczasowych zezwoleniach, powinno zostać potraktowane jako ustnie złożone podanie i skutkować wezwaniem strony do sprecyzowania żądania.
Nie można natomiast uznać za dopuszczalne ignorowanie określonych przepisami prawa terminów, ich skutków czy sposobów wnoszenia podania, na korzyść zarządcy sukcesyjnego.
apl.radc. Joanna Kucera
e-mail: joanna.kucera@pwkp.pl
[1] Art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629, ze zm., dalej: „ustawa o zarządzie sukcesyjnym”)
[2] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 256, ze zm., dalej: „k.p.a.”)