Nowelizacja specustawy ws. koronawirusa
Zgodnie z treścią art. 15p projektu ustawy z dnia 26 marca 2020 r. zmieniającej ustawę o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw: „Rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, za część roku 2020, zwolnienia z podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.”
W rządowym projekcie ustawy przewidziano wyłącznie możliwość wprowadzenia zwolnienia z podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców. Rada gminy będzie mogła wprowadzić zwolnienie dla gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, ale wyłącznie dla wskazanych grup przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z epidemią. Rozbijając ten przepis na czynniki pierwsze, otrzymamy dwie przesłanki:
- przesłankę przedmiotową: związanie przedmiotu opodatkowania z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz
- przesłankę podmiotową: podatnik – przedsiębiorca, którego płynność finansowa uległa pogorszeniu na skutek negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.
Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że ustawodawca pozostawia do swobodnej decyzji organów stanowiących gmin wprowadzenie dodatkowych przesłanek dotyczących podmiotu, któremu będzie przysługiwało zwolnienie, umieszczając w projekcie ustawy zwrot: „wskazanym grupom przedsiębiorców”. W oparciu o to kryterium będzie możliwe wskazanie grupy przedsiębiorców np. poprzez rodzaj prowadzonej działalności.
Niesłuszne zawężenie kręgu uprawnionych z tytułu zwolnienia do przedsiębiorców
Problem pojawi się w przypadku osób fizycznych, które są właścicielami nieruchomości znajdujących się w posiadaniu przedsiębiorcy (np. wynajmowanych przedsiębiorcy), a zatem również związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i opodatkowanych najwyższą stawką. Zaproponowane brzmienie przepisu spowoduje, iż takim osobom nie będzie przysługiwało prawo do zwolnienia.
Brak definicji wprowadzonych kryteriów nie ułatwi gminom zadania
Przedsiębiorca będzie musiał wykazać, że jego płynność finansowa uległa pogorszeniu. Jednakże pojęcie „pogorszenia płynności finansowej” nie zostało w projekcie ustawy zdefiniowane, w odróżnieniu od „spadku obrotów gospodarczych”, który ma być przesłanką udzielania pomocy z państwowej kasy. Pojęcie „płynności finansowej” nie zostało również zdefiniowane w innych przepisach. Płynność finansowa występuje w praktyce w rachunkowości, gdzie wyróżnia się trzy wskaźniki płynności: bieżący, szybki i natychmiastowy. Problem w tym, że każdy z nich liczony jest na różnych zasadach, a przede wszystkim nie wszyscy przedsiębiorcy zobowiązani są do prowadzenia pełnej rachunkowości.
Czy rada gminy może sama zdefiniować pojęcie „pogorszenia płynności finansowej”?
Wydaje się to nie tylko możliwe, ale wręcz konieczne. Wszak przepisy prawa podatkowego winny być jasne i nie budzić wątpliwości. Wprowadzenie przepisu w przedstawionym powyżej brzmieniu spowoduje zatem przeniesienie na gminę ciężaru wyjaśniania tego pojęcia poprzez konieczność wprowadzenia szczegółowych regulacji w tym zakresie w treści uchwały rady gminy. Takie rozwiązanie może zaś przysporzyć gminie kolejnych problemów związanych z potencjalnymi zarzutami w przedmiocie dyskryminacji przedsiębiorców.
Jednym z głównych zagrożeń dla przedsiębiorców spowodowanych epidemią jest spadek obrotów oraz ryzyko braku płatności przez kontrahentów. Oba te zjawiska skutkują brakiem pieniędzy na regulowanie bieżących zobowiązań. Zatem należałoby postulować, aby rady gmin, definiując „pogorszenie płynności finansowej” przewidywały dwie możliwe postacie tego zjawiska:
1) spadek obrotów gospodarczych w rozumieniu ustawy „antykryzysowej” oraz
2) zwiększenie udziału przeterminowanych należności.
W tym drugim przypadku można by to zdefiniować tak, że chodzi np. o wzrost udziału przeterminowanych należności z tytułu sprzedaży towarów lub usług w stosunku do wszystkich należności z tego tytułu, według stanu na koniec miesiąca kalendarzowego w okresie przypadającym po lutym 2020 r. w stosunku do stanu z tego samego miesiąca z 2019 roku.
Niższa wysokość części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gminy?
Rozpatrując proponowane zmiany przepisów projektu spec-ustawy na pierwszym miejscu należy postawić postulat szybkiego wprowadzenia ulg dla tych, którzy tego potrzebują. Na dalszym planie pozostaje natomiast fakt, iż wprowadzanie licznych ulg podatkowych, obniżanie stawek podatków będzie równoznaczne z uzyskaniem przez gminę znacznie niższych dochodów. Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 pkt 1 ppkt a) ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego jednym ze źródeł dochodów własnych gminy są wpływy z podatków od nieruchomości.
Na mocy tej ustawy gminy otrzymują część wyrównawczą subwencji ogólnej, która składa się z kwoty podstawowej oraz kwoty uzupełniającej. Podstawą do wyliczenia wysokości subwencji ogólnej są dochody podatkowe wykazane w sprawozdaniach jednostek samorządu terytorialnego (Rb-PDP) za rok poprzedzający rok bazowy z uwzględnieniem korekt złożonych do regionalnej izby obrachunkowej.
Co istotne, do dochodów mających wpływ na wysokość subwencji zalicza się skutki finansowe wynikające z zastosowania przewidzianych w przepisach prawa podatkowego ulg podatkowych i ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Już samo istnienie określonego obowiązku podatkowego ma wpływ na wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca, co z kolei w konsekwencji może wpłynąć na kwotę wyrównawczą subwencji ogólnej. Niestety w projekcie ustawy nie znalazły się żadne regulacje, które wyłączałyby te szczególne ulgi z rygorów ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
r.pr. Rafał Wróbel
e-mail: rafal.wrobel@pwkp.pl
apl.radc. Marta Jeleń
e-mail: marta.jelen@pwkp.pl